Obecny kryzys uchodźczy jest najgorszy od czasów II wojny światowej. Tylko w 2016 roku ponad 65 milionów ludzi zostało uchodźcami – to blisko 170% populacji całej Polski! Wielu z tych uchodźców stanowią dzieci, które urodziły się w strefach konfliktu i nigdy nie zaznały niczego poza przemocą, wojną lub życiem w obozie dla uchodźców.

Istnieją trzy sposoby spojrzenia na obecny kryzys uchodźczy: perspektywa humanitarna, bezpieczeństwo narodowe i perspektywa ekonomiczna.

Patrząc na kryzys z perspektywy humanitarnej, powinniśmy pomóc uchodźcom w znalezieniu schronienia, zapewnić żywność, czystą wodę i odzież, aby mogli przetrwać trudny czas aż do powrotu do ojczyzny lub przesiedlenia się do innego, bezpiecznego kraju. Prawo do życia jest podstawowym prawem człowieka, chronionym prawem międzynarodowym.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa narodowego, państwa przyjmujące uchodźców powinny współpracować ze społecznością międzynarodową, aby zapobiegać niekontrolowanemu przekraczaniu granic przez tych, którzy nie opuszczają krajów z pobudek ekonomicznych ani w związku z jakimkolwiek zagrożeniem, a sami stanowią zagrożenie terrorystyczne wobec obywateli krajów w Europie. Należy podkreślić, że stanowią oni zagrożenie również dla samych uchodźców, którzy nierzadko stają się celem ich ataków.

Kryzys uchodźczy w Grecji wywarł oczywiście znaczny ekonomiczny wpływ na jej mieszkańców i gospodarkę. Grecki rząd został zmuszony do wydawania ponad 1 miliarda euro rocznie na mieszkania dla samych tylko uchodźców i migrantów. Warto przypomnieć, że w 2010 roku Grecja stanęła w obliczu kryzysu gospodarczego, który doprowadził do utraty pracy przez tysiące ludzi. Rząd musiał dokonać cięć w usługach publicznych i zasiłkach socjalnych, co doprowadziło do utraty pracy i płynności finansowej przez obywateli. W takich warunkach dodatkowe obciążenie finansowe związane z kryzysem uchodźczym jest niemalże nie do udźwignięcia.

Kim są uchodźcy i przed czym uciekają

Uchodźcy to osoby, które opuściły swój kraj w poszukiwaniu ochrony w innym państwie. Uchodźcy nazywani są również osobami ubiegającymi się o azyl, przesiedleńcami lub bezpaństwowcami.

Uchodźcy opuszczają swoje kraje z różnych powodów, takich jak ubóstwo, klęski żywiołowe, prześladowania lub przemoc. Mogą uciekać przed wojną domową i innymi formami przemocy – przed prześladowaniami ze względu na rasę, religię lub narodowość; mogą być ofiarami terroryzmu; mogą zostać wypędzeni ze swoich domów przez zmiany klimatyczne i ekstremalne zjawiska pogodowe.

Skąd pochodzą uchodźcy na greckich wyspach

W 2015 r. rekordowa liczba uchodźców i migrantów – 1,1 mln – przekraczała Morze Śródziemne, by dotrzeć do Europy. Pochodzili z krajów całego świata, ale większość z nich pochodziła z Syrii (54%), Afganistanu (19%) i Iraku (11%). Ci uchodźcy uciekają przed skrajnym ubóstwem, wojną, przemocą etniczną lub prześladowaniami religijnymi.

W jaki sposób uchodźcy przedostają się na wyspę Lesbos

Uciekając ze swoich domów w poszukiwaniu lepszej przyszłości, uchodźcy ryzykują życiem, aby dotrzeć na wyspę Lesbos. Podróż odbywa się zwykle drogą morską z Turcji i może potrwać do czterech godzin. Ci, których na to stać, mogą zapłacić za transport łodzią motorową i dotrzeć tutaj w ciągu zaledwie dwóch godzin.

Jednak wielu uchodźców nie dysponuje jakimikolwiek oszczędnościami – korzystają z gumowych pontonów i nadmuchiwanych tratw, które często są przeciążone i podatne na tonięcie. Szacuje się, że rocznie przez utonięcie ginie 2-3 tys. osób próbujących przedostać się z Turcji do Grecji. Odpowiada to jednej osobie umierającej co 40 minut w okresie sześciu miesięcy. 

Jaka jest opinia Greków na temat sytuacji uchodźców na Lesbos

Opinie mieszkańców Lesbos na temat sytuacji uchodźców nie są jednoznaczne. Chociaż wiele osób aktywnie zbiera darowizny lub wspiera uchodźców poprzez działania charytatywne, niektórzy Grecy są krytyczni wobec wpływu uchodźców na gospodarkę wysp.

Wspierana przez Dobrą Fabrykę organizacja Home for All założona przez Katerinę i Nikosa, udziela wsparcia uchodźcom przybywającym na wyspę Lesbos z Syrii, Afganistanu, Iraku i innych miejsc na Bliskim Wschodzie oraz w Afryce. Zapewniają uchodźcom żywność i schronienie, a także możliwość zatrudnienia w nowopowstałej fabryce oliwy czy na polach uprawnych projektu Homeland.

Każdego ranka Katerina i Nikos wraz z zespołem wolontariuszy przygotowują śniadania oraz obiady dla uchodźców w obozie Moria 2.0, które następnie rozwożą dobrofabrycznym Vanem bezpośrednio do namiotów rodzin.

Pobyt w obozie Moria 2.0 na Lesbos oczami uchodźców

Pytanie, czy uchodźcy czują się bezpiecznie w obozie Moria 2.0, jest złożone. Z jednej strony uchodźcy otrzymują schronienie i żywność, ale z drugiej są również narażeni na nękanie i przemoc ze strony innych migrantów, którzy pojawili się w Europie niekoniecznie z tych samych pobudek.

Ponadto większość uchodźców w obozie Moria to dzieci, kobiety lub osoby starsze, posiadające szczególne potrzeby – również w kontekście bezpieczeństwa. Są zdecydowanie bardziej podatne na atak lub wykorzystanie, szczególnie w obliczu braku stałej ochrony w obozie.

Obóz Moria 2.0 jest przepełniony i stanowi ogromne zagrożenie dla zdrowia uchodźców ze względu na fatalne warunki sanitarne, które mogą prowadzić do chorób takich jak czerwonka, cholera i gruźlica. Brakuje pomocy medycznej i psychologicznej, co pogłębia spiralę bezradności i bierności wśród uchodźców. Dobra Fabryka stara się nie tylko zapewnić pomoc medyczną czy materialną, ale również nawiązywać prawdziwe relacje z uchodźcami – osobiście odwiedzamy ich w namiotach i dzień po dniu zdobywamy zaufanie całych rodzin.

Jaka jest przyszłość uchodźców z obozu Moria 2.0

Przyszłość uchodźców na greckich wyspach i Lesbos po opuszczeniu obozu Moria 2.0 nie jest pewna. Wielu uchodźców, którzy mieszkają tam od lat, wielokrotnie prosi o azyl, o którego otrzymaniu czasem wydaje się decydować przypadek – rodziny są rozdzielane, zdarza się także, że azylu nie otrzymują samotne matki z czwórką dzieci. Sam azyl nie daje żadnej gwarancji bezpieczeństwa, bowiem wielu uchodźców zostaje przeniesionych do Aten bez żadnego planu asymilacji czy bez możliwości podjęcia pracy. Niektórzy uchodźcy mają nadzieję niebawem wrócić do swoich krajów, aby znaleźć pracę, jednak przed powrotem powstrzymuje ich obawa przed konfliktami zbrojnymi, które zagrażają ich życiu.

Organizacje charytatywne obawiają się, że uchodźcy zostaną niebawem przeniesieni z obozu Moria 2.0 do obozów o jeszcze gorszych warunkach, co doprowadzi do większej liczby problemów ze zdrowiem psychicznym i fizycznym niż dotychczas.